yazı: Kerem Ateş
Zincir, en zayıf halkası kadar güçlüdür.
-Çin Atasözü
Kısaca
‘Dune’, politikanın insanın hayatta kalması için çok önemli bir kaynağın, Melanj’ın, akışını yönettiği sürükleyici ve derin bir roman. Büyük tematik yapısı nedeniyle, hikaye akıcı bir şekilde ilerler ve okuyucusunun devasa bir evrenin izini takip etmesini sağlar. Dune aynı zamanda hayal gücünün sınırlarını zorlayan ve siyasetin karmaşıklığını ve bilimkurgunun dünya üzerindeki kültürel etkisini yansıtan özelliklere sahip kapsayıcı bir kurgu kitabının var olabileceğini de ustalıkla gösterir. Devletin her türlü yanını ve ahlaki olacak nasıl hiçbir şekilde temiz kalamayacağını tanrı-imparatora sahip Arakis gezegeninde bir hikayeyle anlatır. Temaları temiz ve detaylı bir şekilde işlenmiştir.
İmparatorlukların Yükselişi ve Çöküşü
‘Dune’da Frank Herbert, imparatorlukların belirli bir kaynak etrafındaki politika nedeniyle nasıl yükselip düştüğünü göstermek için hikayenin teknolojik unsurunu kasıtlı olarak arka planda tutuyor. O kaynak Melanj’dır ve Melanj imparatorlukların yükselmesine ve düşmesine neden olan bir madde haline gelir. Frank’in ‘Dune’daki imparatorluk ve soylu evleri betimlemesi, Roma ve Osmanlı İmparatorlukları gibi gerçek dünya imparatorlukların sınıflarını andırır. Tarihin sürekli tekerrür eden ama artık masum maskelerle kaplanmış medeniyetleri şahlandıran ve tarihin tozlu sayfalarına karıştıran kaynak savaşları kitabın en ön planda olan konularındandır.
Kahramanlık
‘Dune’ aynı zamanda kahramanlığın ne olduğu sorusuna da çok önem veren bir romandır. Paul’un bir süper-insan olmadan önceki hayatı, kahramanların nasıl doğduğuna dair temel hikayeyi takip eder. Başlangıçta babasının öldürülmesi nedeniyle zor bir çocukluk sürer ve kendisine tamamen yabancı bir çöl topluluğunun arasında yaşamak zorunda kalır. Bir süre sonra başlangıçta çok şüpheci ve umutsuz görünen topluluğun inançlarını ve güvenlerini kazanır ve en sonunda, en büyük düşmanlarına karşı zaferle sonuçlanan bir savaşın önderi olur. Paul klasik bir kahraman çerçevesinde ilerler ama aslında bu da roman serisinin katmanlarının bir parçasını oluşturur. Okur “Kahraman nelere rağmen kahraman olmaya devam eder?” sorusunu sormaktan kendini alıkoyamaz.
Ekoloji
‘Dune’, bilim kurgu türünde yeni bir eğilimin başlangıç noktasıydı. Frank Herbert’in gezegenin ekolojisine odaklanması, Dünya’da zararlı kaynakların sürekli kullanımı ile geleceğin nasıl görünebileceği konusunda farkındalık yarattı. Frank, romanın adını seçmenin çevre bilinci yaratmada kasıtlı bir girişim olduğunu ve kendi ifadesiyle “kıyamet sesini yankılamak” istediğini belirtti. ‘Dune’un başarısı, bilim kurgu yazarlarının odaklarını ekolojik değişime ve gelecek yıllarda Dünya üzerindeki olumsuz etkilere kaydırmalarına neden oldu. ‘Dune’, Joan Slonczewski’nin ‘Okyanusa Açılan Kapı’ gibi kitaplarına yol açtı.
Politikanın Gücü
Siyaset, büyük güçlerin etrafındaki güç akışını göstererek ‘Dune’ hikayesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Bir kurgu kitap olması çoğu kişinin gözünde Dune kitabını ciddiye almama algısı yaratmasına rağmen kitap bir sistemin içinde sınırlı sayıda bulunan kaynakların ve ürünlerin sistemin hayatta kalmasında ne kadar önemli ve derin kökleri olduğunu dahi bir şekilde anlatır. ‘Dune’da, Melanj’ın kontrolü, yönetmek ve yönetilmek arasındaki tek farktır. Bir düşmanla karşı karşıya kalındığında, onun gücünü sağlayan kaynağın üzerinde kontrol sahibi olma imkanı, onu diz çöktürmek için gereklidir. Paul, hem insanüstü yetenekleri hem de çöl üzerindeki kontrolü ile Arrakeen’in kontrolünü ele geçirebileceğini keşfeder ve çölün zor koşullarında disiplinli askerler haline gelmiş Fremenlerle bütün imparatorluğu kökünden sarsacak bir cihat başlatır.
Frank Herbert Kimdir?
Franklin Patrick Herbert Jr. (8 Ekim 1920 – 11 Şubat 1986), 1965 romanı Dune ve beş devam kitabıyla tanınan Amerikalı bir bilimkurgu yazarıdır. Romanlarıyla ünlü olmasına rağmen, kısa öyküler yazmıştır ve gazete gazetecisi, fotoğrafçı, kitap eleştirmeni, ekolojik danışman ve öğretim görevlisi olarak da çalışmıştır. Eserleri yediden yetmişe birçok kişi tarafından okunmuştur ve sayısız insana ve yazara ilham kaynağı oluşturmuştur. Bilimkurgu türünün babalarından birisidir.
Diğer Yazılar
